تاثیر نشت گاز دی اکسید کربن بر تحرک پذیری عناصر نادر در آبخوان‌های آبرفتی بخش شمالی استان همدان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین شناسی معدنی و آب، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 گروه زمین شناسی معدنی و آب دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

نشت گاز دی اکسید کربن با منشاء طبیعی از طریق چاه های آب به داخل چهار آبخوان آبرفتی همدان، رزن، کمیجان و چهاردولی در استان همدان، علاوه بر کاهش حدود یک واحدی pH و تغییر قابل ملاحظه پارامترهای فیزیکوشیمیایی و عناصر اصلی و فرعی محلول در آب های زیرزمینی، سبب افزایش غلظت عناصر نادر در آب های زیرزمینی شده است. به منظور بررسی اثرات نشت دی اکسید کربن بر تحرک پذیری عناصر نادر در آب های زیرزمینی، از 19 حلقه چاه آب و یک چشمه هیدروترمال در مهر ماه 1397 نمونه برداری شد. عناصر نادری که مقدارشان در آب های گازدار افزایش یافته است براساس همبستگی با یون Cl به دو گروه تقسیم می شوند. گروه اول شامل عناصر As، B، Li، Rb، Cs، V و Sr می باشد که در ارتباط با اختلاط آب های هیدروترمال شور و غنی از دی اکسید کربن با آب های منطقه می باشند. منشاء عناصر گروه دوم که شامل Al، Cr، Cu، Ba، Ni و Zn می باشند هوازدگی مواد داخل آبخوان است. عناصر نادر Hg، Se و Sn فاقد همبستگی با یون Cl می باشند و غلظت آنها در آب های گازدار کاهش یافته است. مهمترین عوامل موثر بر کاهش اثرات نشت دی اکسید کربن در آزادسازی عناصر نادر به داخل آبخوان شامل ظرفیت بالای خنثی کنندگی pH در مواد تشکیل دهنده آبخوان و گاز زدایی دی اکسید کربن از آب های گازدار در نزدیک سطح زمین و در نتیجه رسوب کانی های ثانویه می باشد. با این وجود، غلظت برخی از عناصر مانند Fe، Mn، As، Hg و B در آب های گازدار همچنان بالاتر از حداکثر مجاز در استانداردهای سازمان بهداشت جهانی و ملی برای آب شرب است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Influence of CO2 leakage into alluvial aquifers on the mobilization of Trace elements, northern part of Hamadan province

نویسندگان [English]

  • Hamid Reza Nassery 1
  • Behzad Delkhahi 1
  • Mohammad Nakhaei 2
  • Farshad Alijani 3
1 Department of Minerals and Groundwater Resources, School of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Faculty of Earth Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran
3 Department of Minerals and Groundwater Resources, School of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Natural CO2 leakage through water wells into four alluvial aquifers Hamadan, Razan, Komijan and Chardoli in Hamadan province, in addition to decreasing by about one unit of pH and significantly altering physicochemical parameters and soluble constituents in groundwater has led to trace metals enrichment in groundwater. To investigate the effect of CO2 leakage on mobility of trace elements, one hydrothermal spring and 19 water wells were sampled in September 2018. Trace elements, which have increased in gas-rich groundwaters, are classified into two groups based on correlation with Cl. The first group including As, Li, B, Sr, V, Rb and Cs, which are related to mixing of CO2-rich saline hydrothermal water with fresh groundwater. While origin of Al, Ba, Zn, Cr, Ni and Cu is in-situ weathering of aquifer materials. Se, Hg and Sn show no correlation with Cl and their concentration have been decreased in the gas recharged groundwaters. Carbon dioxide gas leakage into the groundwater of the study area does not appear to affect the mobility of these rare elements. The most important factors influencing on the impact of CO2 leakage on the aquifer quality that can attenuate the effects of CO2 leakage on trace elements mobility are high pH buffering capacity of the aquifer materials and CO2 degassing from the CO2-rich groundwaters near the ground surface and consequent precipitation of secondary minerals. Despite all these processes, the groundwater of the study area contains concentrations of several elements (Hg, As, B, Fe and Mn) above the WHO and national thresholds.

کلیدواژه‌ها [English]

  • CO2 leakage
  • pH buffering capacity
  • CO2 degassing
  • saline hydrothermal water

مراجع

اصغری مقدم، ا.، آدی گوزل پور، ع.، 1395. بررسی غلظت آلومینیوم، آهن، منگنز، کروم و کادمیوم در آب‌های زیرزمینی دشت اشنویه. اکوهیدرولوژی، جلد 3، شماره 2، 179-167.
اکبری، ف.، باقری، ر.، ندری، آ.، 1398. هیدروژئوشیمی و پایشکیفی تالاب کارستی- گچی برمشور در استان خوزستان. هیدروژئولوژی، جلد 4، شماره 1، 69-54.
حسن‌زاده، ب.، عباس نژاد، ا.، 1397. فرآیندهای هیدروژئوشیمیایی مؤثر بر کیفیت منابع آب زیرزمینی بخش میانی دشت نوق (غرب استان کرمان). هیدروژئولوژی، جلد 3، شماره 2، 58-46.
دفتر مطالعات پایه منابع آب، شرکت سهامی آب منطقه‌ای مرکزی.، 1390. گزارش توجیهی تمدید ممنوعیت محدوده مطالعاتی  کمیجان، 76 صفحه.
دفتر مطالعات پایه منابع آب، شرکت سهامی آب منطقه‌ای همدان.، 1390. گزارش توجیهی تمدید ممنوعیت توسعه بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی دشت رزن قهاوند، 105 صفحه.
دفتر مطالعات پایه منابع آب، شرکت سهامی آب منطقه‌ای همدان.، 1393. گزارش توجیهی تمدید ممنوعیت بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی محدوده مطالعاتی همدان-بهار، 73 صفحه.
رضوانی، م.، قربانیان، ا.ع.، نوجوان، م.، صهبا، م.، 1392. ارزیابی میزان آلودگی فلزات سنگین (کادمیوم، کبالت، سرب، روی و منگنز) در آبخوان اشتهارد. علوم و مهندسی محیط زیست، جلد 1، شماره 1، 21-13.
فخری، م.س.، اصغری مقدم، ا.، برزگر، ر.، کاظمیان، ن.، نجیب، م.، 1395. بررسی منشأ برخی فلزات سنگین در آب زیرزمینی آبخوان دشت مرند با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره. دانش آب و خاک، جلد 26، شماره 2/2، 253-237.
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، استاندارد ملی شماره 1053.، 1388. آب آشامیدنی- ویژگی های فیزیکی و شیمیایی، 26 صفحه.
مهندسین مشاور رهاب سازه تدبیر.، 1393. گزارش مطالعات تمدید ممنوعیت دشت چهاردولی، 136 صفحه.
نجاتی جهرمی، ز.، ناصری، ح.ر.، نخعی، م.، علیجانی، ف.، 1396. ارزیابی کیفیت منابع آب زیرزمینی آبخوان ورامین از نظر قابلیت شرب: آلودگی با فلزات سنگین. سلامت و محیط زیست، جلد 10، شماره 4، 572-559.
Abidoye, L.K., Das, D.B., 2018. Carbon Capture, Utilization and Sequestration, Chapter 9, Tracking CO2 migration in storage aquifer. IntechOpen Press: London, United Kingdom, 145-162.
Agnelli, M., Grandia, F., Soler, D., Sainz-Garcia, A., Brusi, D., Zamorano, M., Mencio, A., 2018. Metal release in shallow aquifers impacted by deep CO2 fluxes. Energy Procedia, 146, 38-46.
Amiri, M., Ahmadi Khalaji, A., Tahmasbi, Z., Santos, J.F., Zarei Sahamieh, R., Zamanian, H., 2017. Geochemistry, petrogenesis, and tectonic setting of the Almogholagh batholith in the Sanandaj-Sirjan zone, western Iran. Journal of African Earth Sciences, 134, 113-133.
Carvalho, M.R., Nunes, J.C., Acciaioli, M.H., 2007. Trace elements in groundwater of active stratovolcanoes in S. Miguel Island (Azores). XV week and VI Iberian congress of geochemistry.
Dean, W.E., 1978. Trace and minor elements in evaporites, In: W.E. Dean, & B.C. Schreiber (Eds.), Marine Evaporites, Society of Economic Paleontologists and Mineralogists, Short Course 4, 86-104.
Ekdahl, E., 2009. Groundwater information sheet, Mercury. Groundwater Ambient Monitoring and Assessment program (GAMA).
Fusswinkel, T., Wagner, T., Wenzel, T., 2013. Evolution of unconformity-related Mn–As–Fe vein mineralization, Sailauf (Germany): Insight for major and trace elements in oxide and carbonate minerals. Ore Geology Reviews, 50, 28-51.
Hem, J.D., 1985. Study and Interpretation of the Chemical Characteristics of Natural Water. 3rd ed. US Geological Survey Water-Supply Paper 2254: University of Virginia, Charlottesville, United States. p 69-73.
Hounslow, A.W., 1995. Water quality data, Analysis and Interpretation., 1st ed. CRC Press: Boca Raton, Florida, United States, 63-177.
Keating, E.H., Fessenden, J., Kanjorski, N., Koning, D.J., Pawar, R., 2010. The impact of CO2 on shallow groundwater chemistry: observations at a natural analog site and implications for carbon sequestration. Environmental Earth Sciences, 60, 521-536.
Khan A., Umar R., Khan H.H., 2015. Significance of silica in identifying the processes affecting groundwater chemistry in parts of Kali watershed. Central Ganga Plain, India. Applied Water Science, 5, 65-72.
Kim, D.Y., Jeong, C.H., Park, B.J., Ki, M.S., Shin, M.S., Lee, S.H., 2019. Numerical Study on Gaseous CO2 Leakage and Thermal Characteristics of Containers in a Transport Ship. Applied Sciences. 9(12), 1-12.
Kochkodan, V., Darwish, N.B., Hilal, N., 2015. The Chemistry of Boron in Water. In Boron Separation Processes. Elsevier Inc, 35-63.
Lawter, A.R., Qafoku, N.P., Shao, H.,Bacon, D.H., Brown C, F., 2015. Evaluating impacts of CO2 and CH4gas intrusion into an unconsolidatedaquifer: fate of As and Cd. Frontiers in Environmental Science, 49(3), 225-238.
Macpherson, G.L., 2009. CO2 distribution in groundwater and the impact of groundwater extraction on the global C cycle. Chemical Geology, 264(1-4), 328-336.
Mathurin, F.A., Drake, H., Tullborg, E.L., 2014. High cesium concentrations in groundwater in the upper 1.2 km of fractured crystalline rock – Influence of groundwater origin and secondary minerals. Geochimica et Cosmochimica Acta, 132, 187-213.
Mora, A., Mahlknecht, J., Rosals-Lagarde, L., 2017. Assessment of major ions and trace elements in groundwater supplied to the Monterrey metropolitan area, Nuevo León, Mexico. Environmental Monitoring and Assessment, 189(8), 394-409.
Négrel, P., Giraud, E.P., Widory, D., 2004. Strontium isotope geochemistry of alluvial groundwater: a tracer for groundwater resources characterization. Hydrology and Earth System Sciences, 8, 959-972.
Ravenscroft, P., McArthur, J.M., 2004. Mechanism of regional enrichment of groundwater by boron: the examples of Bangladesh and Michigan, USA. Applied Geochemistry, 19, 1413-1430.
Roshanak, R., Moore, F., Zarasvandi, A., Keshavarzi, B., Gratzer, R., 2018. Stable isotope geochemistry and petrography of Qorveh-Takab travertines in northwest Iran. Australian Journal of Earth Sciences, 111, 64-74.
Saha, R., Dey, N.C., Rahman, M., Bhattacharya, P., Rabbani, G.H., 2019. Geogenic arsenic and microbial contamination in drinking water sources: exposure risks to the coastal population in Bangladesh. Frontiers in Environmental Science, 57(7), 63-75.
Shankar, SH., Shanker, U., Shikha., 2014. Arsenic contamination of groundwater: a review of sources, prevalence, health risks, and strategies for mitigation. The Scientific World Journal, Article ID 304524, 18 p.
USGS., 2007. Evaluation of Ground-Water and Boron Sources by Use of Boron Stable-Isotope Ratios, Tritium, and Selected Water-Chemistry Constituents near Beverly Shores, Northwestern Indiana. Scientific Investigations Report Series 2007–5166., U.S. Geological Survey, Reston, Virginia, 46p.
USGS., 2017. Lithium, Chapter K of Critical Mineral Resources of
هیدروژئولوژی
دوره 4، شماره 2
ناشر
اسفند 1398
صفحه 1-17

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار