تأثیر عملیلات آبخوانداری بر برخی ویژگی‌های خاک (مطالعه‌ی موردی: ایستگاه میمند، کرمان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد آبخیزداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات سیرجان

2 عضو هیات علمی و استادیار بخش حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان

3 دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیز، مدیریت حوزه‌های آبخیز، گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

چکیده

در مناطق خشک و نیمه خشک که ریزش‌های جوی ضمن ناچیز بودن از پراکنش نامناسب برخوردارهستند بهره‌برداری ازسیلاب‌ها کلید حل مسائل کم آبی قلمداد می‌شود در این مناطق به‌دلیل بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، همراه با عدم جایگزینی طبیعی آب برداشت شده، باعث شده است که مبحث کارآمد پخش سیلاب و آبخوان‌داری دارای اهمیت ویژه‌ای باشد از ویژگی‌های اقلیمی مناطق خشک و نیمه خشک، کمبود بارندگی و تغییرات زمانی و مکانی شدت و مدت آن‌ها است، این حالت در اکثر مواقع به وقوع سیلاب‌های شدیدی منجر می‌شود. بنابراین استفاده از منابع آب سیلاب می‌تواند به‌عنوان راه‌کاری برای این مناطق باشد. ولی در زمان استفاده از آب رسوبات موجود در سیلاب‌ها موجب تغییر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک می‌شوند. در این تحقیق تأثیر پخش سیلاب بر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک پس از گذشت 15 سال از احداث آن در ایستگاه پخش سیلاب بررسی شد . ایستگاه پخش سیلاب میمند در 210 کیلومتری کرمان قرار گرفته و از 23 کانال پخش تشکیل شده است. با توجه به تعداد کانال‌های پخش‌سیلاب نمونه‌برداری خاک از سه قسمت منطقه پخش سیلاب (ابتدا، وسط و انتهای منطقه پخش سیلاب) هر منطقه یک کانال و هر کانال سه نمونه به‌طور تصادفی از عمق صفر تا 30 سانتی‌متری گرفته شد. تجزیه تحلیل و مقایسه میانگین‌ها با استفاده از آزمون دانکن انجام شد. تحلیل آماری داده‌ها بیان‌گر افزایش معنی‌دار درصد رس، سیلت، هدایت الکتریکی، ازت کل، فسفر و پتاسیم و کاهش معنی‌دار درصد شن و درصد اشباع می‌باشد. میزان اسیدیته در منطقه پخش سیلاب و شاهد تفاوت معنی‌داری نداشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Aquifer Management on Some Soil Properties (Case Study: Meymand Station, Kerman Province)

نویسندگان [English]

  • ali akbari jor 1
  • Alijan abkar 2
  • hamid moslemi 3
1 MSc of Watershed Management, Faculty of Natural of Resources Engineering, Sijan Unit, Islamic Azad University, Iran
2 Assistant Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Department, Kerman Agricultural and Natural Resources Research Center, AREEO, Kerman, Iran
3 Ph.D. Student of Watershed Science and Engineering, Management of Watersheds, Faculty of Natural Resources, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran
چکیده [English]

In addition of precipitation deficiency, the rainfall with high intensity and short duration are the characteristics of arid and semiarid regions. This situation caused huge floods. These floods carries a lot of fine sediments that were silted on land and could change the soil properties. In addition of precipitation deficiency, the rainfall with high intensity and short duration are the characteristics of arid and semiarid regions. This situation caused huge floods. These floods carries a lot of fine sediments that were silted on land and could change the soil properties. In this study, the effect of flood spreading on soil was investigated at Flood Spreading Station after 15 years of its construction. Meymand Floodwater spreading Station is located 210 km from Kerman and has 23 broadcast channels. According to the number of floodwater spreading channels, sampling for soil experiments was carried out from three parts of the flood spreading area (first, middle and end of the flood spreading area), one channel and each channel of three samples were randomly taken from 0 to 30 cm depth. Analysis and comparison of the meanings were done using Duncan test. Statistical analysis of the data showed a significant increase in the percentage of clay, sand, silt, electrical conductivity, saturation percent, total nitrogen, phosphorus and potassium, and a significant decrease in the percentage of sand and saturation percent. There was no significant difference in pH in floodwater spreading and control area.There was no significant difference in pH in floodwater spreading and control area.There was no significant difference in pH in floodwater spreading and control area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Duncan test
  • Floodwater spreading
  • Meymand - Shahr-e Babak
  • Control area
  • Soil properties

مراجع

ابوطالبی،م. آذرخشی، م. نظری سامانی، ع.ا. و محمدی گلرنگ، ب. 1397. نفوذ عمقی رسوب و اثرات آن بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در پخش سیلاب کاشمر. نشریه هیدروژئومرفولوژی، 5(17):144-125.
اکبری، ع. 1397. اثر پخش سیلاب بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در منطقه میمند شهر بابک.پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی منابع طبیعی- آبخیزداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات سیرجان، 53 صغحه
بی نام ، 1372، گزارش دستی اولیه مطالعات پخش سیلاب میمند شهر بابک، آرشیو گزارشات ادره کل منابع طبیعی و آبخیزاری کرمان ، ص:28.
حسنی، ز. 1392. ارزیابی اثرات پروژه های آبخیزداری اجرا شده ( مطالعه موردی: پخش سیلاب تاسران استان همدان). پایان نامه کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه یزد. 
جلیلیان، ف. بهمنش ، ب. محمد اسمعیلی ، م.  و غلامی، پ. 1396.  مقایسهتغییراتپوششگیاهیوخصوصیاتخاکتحتتأثیرکاربری‌های پخشسیلاب،قرقوچرایدام. نشریهعلومآبوخاک(علوموفنونکشاورزیومنابعطبیعی)، 21(2):43-29.
 جوادی، م.ر. محمودی میان آباد ،ا. 1389. بررسی اثرات پخش سیلاب در تغییر برخی خصو صیات فیزیکی و شیمیایی خاک (مطالعه موردی : سیستم پخش سیلاب جاجرم). فصلنامه علوم و فنون منابع طبیعی، 6 (1):  1-12.
سررشته داری، ا. 1383. اثرات طرح پخش سیلاب بر نفوذ پذیری و حاصلخیزی خاک، پژوهش و سازندگی 62: 83-90.
سکوتی اسکوئی، ر. مهدیان، م.ح. 1388. بررسیتغییراتشوریوقلیائیتخاکدراثر پخشسیلاببرآبخوانپلدشت. نشریه پژوهش‌های آبخیزداری، 85: 65-59.
عباسی،پ. بوستانی،ف.  صادقی، ع.ر. 1393. اثرات پخش سیلاب و حوضچه های تغذیه مصنوعی بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در حوضه آبخیز جونگان نورآباد ممسنی. نشریه منابع آب و توسعه، 2(2): 123-131.
عسکری دهنو، ص.نهتانی،م. ده، م.ر. و  محمدی،م.1396.بررسی اثرات آبگیری موقت بستر تالاب هامون بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک (مطالعه موردی هامون هیرمند. نشریه مهندسی آبیاری و آب ایران،8(2):55-45.
عیسی زاده رازلیقی، ح. 1391. تأثیر پخش سیلاب بر برخی ویژگی‌های خاک (مطالعه‌ی موردی: در ایستگاه آبخوان‌داری پلدشت، آذربایجان غربی). پایان نامه کارشناسی ارشد علوم خاک- فیزیک و حفاظت خاک دانشگاه تبریز. 114 صفحه
فاضل پورعقدایی،م.ر.  ملکی نژاد،ح.  اختصاصی،م.ر.  برخورداری،ج. زارع چاهوکی،ا. 1395.ارزیابی تاثیر پروژه های پخش سیلاب بر ویژگی های خاک در استان یزد. نشریه مرتع و آبخیزداری (منابع طبیعی ایران) ، 69 (4); 983-997.
مسلمی،ح.1394. بررسی اثرات پخش سیلاب بر منابع آب زیرزمینی دشت هشتبندی (استان هرمزگان)، پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی منابع طبیعی- آبخیزداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات سیرجان، 99 صغحه.
مسلمی، ح. 1397. اثرات طرح پخش سیلاب بر برخی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی و حاصلخیزی خاک، مطالعه موردی: پخش سیلاب تیغ‌سیاه– هشتبندی در استان هرمزگان. مجله مهندسی و مدیریت آبخیز، 10 (1): 80-71.
معظمی، م. ذرتی پور، ا. 1395. تعیینروندرسوبگذاریدرسامانهپخشسیلاببهروشپایشتغییراتتصاویرماهوارهای. نشریهپژوهشهایحفاظتآبوخاک، 23(2):224-211.
نصرتی، ک. محمدی، ز. 1395. اثرات پخش سیلاب بر ویژگیهای خاک و خصوصیات فیزیکی مخروط افکنه دشت ذهاب، استان کرمانشاه. مجله پژوهش‌های دانش زمین، 7 (27): 65-82.
Dahmardeh Ghaleno, M.R. Saberi, M. and Lalozaei, K. 2013. Studying the effects of flood water spreading on changes of topsoil and vegetation (case study: Hamun Region of Sistan, Iran), International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 5(7) :712-777.
Jordan TE, Whigham DF, Hofmockel KH, Pittek MA. 2003. Nutrient and sediment removal by restored wetland receivingAgricultural Runoff. Journal of Environ Qual. 32(1): 1534-1547
Naderi, A.A., Kowsar, S.A. and Sarafraz, A.A., 2000, Reclamation of a Sandy Desert Through Floodwater Spreading: L Sediment-Induced Changes in Selected Soil Chemical and Physical Properties, Agriculture and Science Technology, Vol. 2, PP. 9-20.
Unger, I.M., P.P. Motavalli and R.M. Muzika. 2009. Changes in soil chemical properties with flooding: a field laboratory approach. Agriculture, Ecosystems and Environment, 131: 105-11
Roa, A.S, K.C. Singh and J.R. Wight. 1996. Productivity of C. Ciliaris in relation to rainfall and fertilization. Journal of Range Management, 49: 143-146.
Sokouti Oskoee, R.  Mahdian, M.H and Razzagi, S. 2015. Feasibility of Recovering Soil Nutrients through Flood Water Spreading. Journal Ecopersia, 3(3):1089-1097.
Saint Laurent D, Paradis R, Drouin A, Gervais Beaulac V.2016. Impacts of floods on organic carbon concentrationsin alluvial soils along hydrological gradients using a digitalelevation model (DEM). Journal of Water Resource. 8(5):1–17
Shamshuddin J, Panhwar QA, Othman R, Ismail R, Hamdan J, Yusoff MA. 2016. Effects of December 2014 great flood on the physico-chemical properties of the soils in the Kelantan Plains of Malaysia. Journal of Water Resource and Protection. 8(2): 263–276.
هیدروژئولوژی
دوره 5، شماره 2
ناشر
دی 1399
صفحه 75-87

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار