دانشگاه تبریز
هیدروژئولوژی
2588-3011
2588-4069
5
2
2020
12
21
ارزیابی نشت آب زیرزمینی در کیلومتر 6/4 تونل خط 7 مترو تهران با نرمافزار SEEP/Wو مقایسه نتایج با روشهای تحلیلی و مشاهدات
1
15
FA
شراره
قلی زاده خاصوانی
کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی، دانشکده علوم، دانشگاه خوارزمی
gholizade.sharare@yahoo.com
محمد
نخعی
0000-0002-4823-5197
استاد هیدروژئولوژی، دانشکده علوم، دانشگاه خوارزمی
nakhaeimohammad@gmail.com
فرزانه
مرادی
کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی، دانشکده علوم، دانشگاه خوارزمی
farzaneh.engineer68@gmail.com
10.22034/hydro.2020.9218
یکی از مشکلات مهم در ساخت تونلهای مترو در زیر سطح آب زیرزمینی، مشکل ورود آب به تونل است، که میتواند فعالیت تونلسازی را کاملا تحت تاثیر قرار دهد. پیشبینی نفوذ آب زیرزمینی به تونل برای جلوگیری از مشکلات حین حفاری و کنترل آن با طراحی سیستم زهکشی موضوعی با اهمیت است. روشهای متعددی جهت حل مشکلات فوق وجود دارد. به منظور پایین بردن سطح آب زیرزمینی در یک مقطع از تونل خط 7 مترو تهران (کیلومتراژ 6/4)، از دو گالری با طول 14 متر در کنار تونل استفاده شده است. مدلسازی زهکشی آب و مقایسه نتایج آن با نتایج تحلیلی و مشاهدات در این مقاله بررسی شده است. برای مدلسازی نرمافزارهای زیادی وجود دارد. جهت پی بردن به عملکرد این گونه نرمافزارها در این مقاله با مد نظر قرار دادن اطلاعات واقعی تونل خط 7 مترو تهران، کیلومتراژ 6/4، مدلی از تونل در نرم افزار SEEP/W، شبیهسازی شد تا نرخ آب ورودی به تونل و زهکشی از آن محاسبه شود. نتایج نشان میدهد که میزان نشت محاسبه شده در روش عددی 640 (متر مکعب بر روز) و تحلیلی 3/747 (متر مکعب بر روز) است که تطابق خوبی در محاسبه میزان نفوذ آب زیرزمینی به داخل تونل دارند. خطای روش المان محدود 11% است، که نشان دهنده توانایی آن در تخمین مقدار آب ورودی و خروجی از تونل است.، لذا این نرمافزار جهت مدلسازی و نیل به اهداف مورد نظر قابل اعتماد میباشد. همچنین عوامل موثر از قبیل تغییرات فواصل گالریها از تونل و پارامترهایی نظیر نفوذپذیری و بار آبی مورد بررسی قرار گرفت، که بیشترین تاثیر را بر روی آب ورودی به تونل دارند.
نشت آب,تونل خط 7 مترو تهران,گالری زهکش,نرم افزار SEEP/W,روشهای تحلیلی
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_9218.html
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_9218_bb6a476c644a47297602a1a7bf97de1c.pdf
دانشگاه تبریز
هیدروژئولوژی
2588-3011
2588-4069
5
2
2020
12
21
تعیین منشا و سازوکارهای تشکیل چشمههای گوگردی و آبگرم تاقدیس سیاهکوه، جنوب غرب ایران، با استفاده از خصوصیات هیدروژئوشیمی و ایزوتوپی
16
31
FA
صادق
علیمرادی
دانشجوی دکتری دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
sadeghalimoradi@yahoo.com
حمیدرضا
ناصری
0000-0001-9901-0855
استاد دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
h-nassery@sbu.ac.ir
فرشاد
علیجانی
استادیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
f_alijani@sbu.ac.ir
حاجی
کریمی
0000-0001-7464-1810
استاد دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام
haji.karimi@gmail.com
10.22034/hydro.2020.10648
چشمههای گوگردی و آبگرم دهلران و دویرج با مشخصات فیزیکوشیمیایی متفاوت از تاقدیس سیاهکوه واقع در شمال شهر دهلران، جنوب غربی استان ایلام تخلیه میشوند. به منظور تعیین مشخصات چشمههای گوگردی و آبگرم تاقدیس سیاهکوه بررسیهای زمینشناسی، هیدروژئولوژیکی، هیدروژئوشیمیایی و ایزوتوپی انجام گرفت. پایش آبدهی، دما، اسیدیته، میزان گاز سولفید هیدروژن و اکسیژن محلول در محل و آنالیز شیمی یونهای اصلی در آزمایشگاه به مدت یک سال به طور ماهانه انجام گردید. سنجش ایزوتوپهای پایدار دوتریوم (<sup>2</sup>H)، اکسیژن 18 (<sup>18</sup>O) و سولفور 34 (<sup>34</sup>S) در دو دوره خشک و مرطوب به منظور تعیین منشا آبها انجام شد. نمودارهای ترکیبی هیدروشیمی به منظور شناسایی فرآیندهای هیدروشیمی غالب استفاده شد. ژئوترمومتری مبتنی بر هیدروشیمی به منظور تعیین دمای مخزن و روابط بین ایزوتوپهای پایدار با خط آب جوی محلی و جهانی به منظور تعیین منشاء آب چشمهها انجام گردید. درنهایت با جمعبندی یافتههای زمینشناسی، هیدروژئولوژی و هیدروژئوشیمی مدل مفهومی سازوکار چشمهها ارایه شد. بررسی زمینشناسی و هیدروژئولوژی نشان داد که گسلهای عمیق موجود در تاقدیس سیاهکوه باعث ارتباط هیدرولیکی سازندهای کارستی ایلام و سروک با سازند تبخیری قدیمی و زیرین شدهاند. دمای بالای چشمهها به دلیل گردش عمیق آبهای نفوذی حاصل از ریزشهای جوی در امتداد شکستگیها و گسلها میباشد. بررسیهای ژئوترمومتری سیلیس دمای مخزن چشمههای گوگردی دهلران و دویرج را به ترتیب حدود °C70 و °C38 نشان داد. منشاء گاز سولفید هیدروژن (H<sub>2</sub>S) چشمهها، فعالیت باکتریهای احیاء کننده سولفات تشخیص داده شد. علیرغم وجود شورابهها در میدانهای نفتی و گازی در منطقه، نسبتهای Na/Cl، SO<sub>4</sub>/Cl و TDS/Br نیز نشان داد که شوری آب چشمههای گوگردی دویرج و دهلران انحلال سازندهای تبخیری میباشد. آنالیز ایزوتوپ پایدار گوگرد 34 نیز منشاء سولفات موجود در آب چشمهها را سازندهای تبخیری نشان داد. آنالیز ایزوتوپهای پایدار دوتریم و اکسیژن 18 منشاء چشمههای آبگرم و گوگردی دهلران و دویرج را ریزشهای جوی منطقه تعیین نمود.
احیاء سولفات,ایزوتوپهای پایدار,چشمه گوگردی و آبگرم,دهلران,هیدروژئوشیمی
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_10648.html
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_10648_94e5217b997361bd8da25a73bc433795.pdf
دانشگاه تبریز
هیدروژئولوژی
2588-3011
2588-4069
5
2
2020
12
21
ارزیابی راهکارهای مدیریت منابع آب زیرزمینی با استفاده از رویکرد اجزای محدود در شبیهسازی عددی
32
42
FA
سمیرا
رضایی
گروه آبیاری و زهکشی، پردیس ابوریحان دانشگاه تهران
samira.rezaei@alumni.ut.ac.ir
سامان
جوادی
گروه آبیاری و زهکشی، پردیس ابوریحان دانشگاه تهران
javadis@ut.ac.ir
حمید
کاردان مقدم
کارشناس پژوهشی موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو
hkardan@ut.ac.ir
10.22034/hydro.2020.10459
مدیریت منابع آب زیرزمینی با توجه به تنشهای مختلف و خشکسالی در منطقه ایوانکی، بخصوص رشدجمعیت و افزایش تقاضا یک مسئله مهم جهت تصمیمگیری است. امروزه سدهای زیرزمینی در راستای مدیریت منابع آب زیرزمینی در مناطقی که با بحران آب مواجهاند نقش بسزایی ایفا میکنند. از طرف دیگر احداث سدهای زیرزمینی نیاز به ذخیره سطحی ندارد و سبب تغییر کاربری اراضی و اکوسیستم موجود نیز نمیشود. با استفاده از مدل های آب زیرزمینی می توان رفتار آتی سفره آب زیرزمینی را شبیه سازی نموده و تغییرات رفتار آبخوان در مقابل شرایط گوناگون از جمله احداث سد زیرزمینی را پیش بینی نمود. در این پژوهش برای بررسی وضعیت آتی آبخوان ایوانکی و عکس العمل آن در مقابل سناریوهای مدیریتی گوناگون از نرم افزار FEFLOW استفاده گردید. از آنجایی که مساحت آبخوان نسبتاً کوچک بوده، روشهای مبتنی بر المان محدود که شبکه بندی آبخوان را جزییتر در نظر میگیرند بسیار موثر میباشد. از اینرو برای بررسی میزان تاثیر سد زیرزمینی بر رفتار هیدرودینامیکی آبخوان به عنوان سناریو اصلی، سه سناریو مدیریتی کمکی تعریف و اثر آنها نیز به همراه اجرای سد زیرزمینی مورد مطالعه قرار گرفت. سناریوهای کمکی شامل انجام تغذیه مصنوعی، کاهش بهره برداری 10 و 20 درصد بود. نتایج نشان می دهد که در صورت احداث سد زیرزمینی همراه با 20 درصد کاهش بهره برداری به طور متوسط حدود 53/2 متر به تراز آب اضافه می گردد. بنابراین میتوان نتیجه گرفت در آبخوانهایی که با افت تراز آب روبرو بوده به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک، این راهکار مدیریتی مفید واقع خواهد شد.
آبخوان ایوانکی,تغذیه مصنوعی,روش اجزاء محدود,مدیریت بهره برداری,نرم افزار FEFLOW
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_10459.html
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_10459_344e2f2d9c295054c3fcfc6efbd2b46f.pdf
دانشگاه تبریز
هیدروژئولوژی
2588-3011
2588-4069
5
2
2020
12
21
بررسی نظام شبکه پایش آب زیرزمینی در ایران و کشورهای منتخب و آسیب شناسی مبتنی بر آن
43
60
FA
سعیده
سامانی
دکتری هیدروژئولوژی، پژوهشکده منابع آب، موسسه تحقیقات آب
samani_1386s@yahoo.com
10.22034/hydro.2020.10604
پایش فرآیندی نظارتی با طرحی علمی و پویا بر مبنای مشاهده، آماربرداری، اندازهگیری و ثبت داده، در جهت شناخت کمی و کیفی منابع آب برای برنامهریزی و مدیریت منابع آب میباشد. پایش بلند مدت بدون انجام فرآیند ارزیابی، آسیبشناسی و بهینهسازی، منجر به عدم مدیریت صحیح دادههای خروجی، ناکارمدی سیستم و سبب افزایش هزینه پایش میگردد. یکی از گامهای ضروری در آسیبشناسی شبکههای پایش، تعیین وضعیت پارامترهای اندازهگیری و تواتر آنها با توجه به هدف شبکه پایش میباشد. از این رو براساس ارزیابی نیازهای اطلاعاتی به خصوص در مطالعات منابع آب زیرزمینی و بخش محاسبات بیلان آب زیرزمینی، این مقاله به بررسی نظام شبکه پایش آب زیرزمینی و آسیبشناسی آن در کشور پرداخته است. این ارزیابی از طریق مقایسه شبکه پایش آب زیرزمینی داخلی با شبکه پایش در برخی از کشورهای دنیا با درجه توسعه یافتگی متفاوت صورت گرفته است. در انتها بعد از آسیبشناسی شبکه پایش فعلی با توجه به تجارب جهانی و مقایسه آنها با وضع موجود در ایران، پیشنهاداتی در چهار زمینه ) مدیریت اطلاعات مرتبط با شبکه پایش آب زیرزمینی از طریق شناخت کامل نیاز اطلاعاتی شبکه، طراحی، راهاندازی و اجرای سامانه یکپارچه مدیریت اطلاعات آب و بهروزرسانی تجهیزات و فناوریهای ایستگاههای اندازهگیری متناسب با استانداردهای جهانی؛ 2) مدیریت نیروی انسانی از طریق جذب نیروی انسانی توانمند متناسب با نیاز در بخش نصب تجهیزات، جمعآوری و انتقال اطلاعات، ثبت و پردازش داده به همراه ایجاد انگیزش نیروی انسانی و تقویت رویکردهای مشارکت مردمی؛ 3)مدیریت ساختار سازمانی درکشور و 4) مدیریت مالی از طریق تقویت توان مالی نظام مطالعات منابع آب کشور به منظور پیادهسازی شبکه پایش بهینه در کشور، ارائه گردیده است.
نظام شبکه پایش آب زیرزمینی,آسیب شناسی,مولفه های پایش,تواتر اندازه گیری
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_10604.html
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_10604_5e9a6441298f02058463fff0187d6836.pdf
دانشگاه تبریز
هیدروژئولوژی
2588-3011
2588-4069
5
2
2020
12
21
بررسی آسیبپذیری آب زیرزمینی دشت گلپایگان با استفاده از بهینهسازی روش دراستیک
61
74
FA
بهزاد
سعیدی رضوی
0000000183065253
استادیار پژوهشی گروه پژوهشی ساختمانی و معدنی،پژوهشکده فناوری و مهندسی، پژوهشگاه استاندارد، کرج، ایران
bsaidi@standard.ac.ir
10.22034/hydro.2020.10603
رشد جمعیت، توسعه فعالیتهای صنعتی وکشاورزی و همچنین انتشار پسآبهای حاصله، از عمده دلایلی هستند که موجب کاهش کمیت و تخریب کیفیت منابع آب زیرزمینی میشوند. بنابراین بررسی ارزیابی کیفی و پتانسیل آلودگی منابع آب زیرزمینی جهت حفاظت از آلودگی و همچنین مدیریت مؤثر آنها ضروی به نظر میرسد. محدوده مطالعاتی گلپایگان نیز به عنوان یک مهمترین دشتهای استان اصفهان یکی از مناطق مهم کشاورزی، در معرض خطر آلودگی به نیترات قرار گرفته است. لذا بررسی مناطق آسیبپذیر آبخوان این منطقه با روش مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. در این تحقیق ابتدا از روش دراستیک معمولی، آسیبپذیری دشت گلپایگان برای بررسی مناطق آسیبپذیر استفاده شد. سپس برای بهینهسازی روش دراستیک با استفاده از الگوریتم ژنتیک، تابع هدفی به الگوریتم ژنتیک تعریف شد و وزنهای بهینه پارامترهای دراستیک با بیشینه کردن تابع هدف بدست آمد. همچنین از روش فازی ساگنو از بین روشهای منطق فازی جهت بهبود وزنهای روش دراستیک استفاده گردید. دادههای غلظت نیترات و شاخص همبستگی آن با آسیبپذیری برای بررسی صحتسنجی روشهای ارائه شده به کار برده شد. شاخص همبستگی نشان داد که دراستیک بهینه شده با استفاده از الگوریتم ژنتیک، شاخص همبستگی بالاتری با نیترات داشته و نتیجه بهتری نسبت به دراستیک معمولی برای منطقه ارائه داده است. نقشه بهینه شده با استفاده از روش الگوریتم ژنتیک نشان میدهد که حدود 6، 23، 34، 21 و 16 درصد از دشت به ترتیب در مناطق با آسیبپذیری خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد واقعشدهاند.نقشه بهینه شده با استفاده از روش الگوریتم ژنتیک نشان میدهد که حدود 6، 23، 34، 21 و 16 درصد از دشت به ترتیب در مناطق با آسیبپذیری خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد واقعشدهاند.
آبخوان,آلودگی,الگوریتم ژنتیک,دشت گلپایگان,دراستیک
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_10603.html
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_10603_638da09ca67ff974e69f033915682afa.pdf
دانشگاه تبریز
هیدروژئولوژی
2588-3011
2588-4069
5
2
2020
12
21
تأثیر عملیلات آبخوانداری بر برخی ویژگیهای خاک (مطالعهی موردی: ایستگاه میمند، کرمان)
75
87
FA
علی
اکبری جور
دانش آموخته کارشناسی ارشد آبخیزداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات سیرجان
akbariali@yahoo.com
علیجان
آبکار
عضو هیات علمی و استادیار بخش حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان
abkar804@yahoo.com
حمید
مسلمی
دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیز، مدیریت حوزههای آبخیز، گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
hamidmoslemi65@gmail.com
10.22034/hydro.2020.10646
در مناطق خشک و نیمه خشک که ریزشهای جوی ضمن ناچیز بودن از پراکنش نامناسب برخوردارهستند بهرهبرداری ازسیلابها کلید حل مسائل کم آبی قلمداد میشود در این مناطق بهدلیل بهرهبرداری بیرویه از منابع آب زیرزمینی، همراه با عدم جایگزینی طبیعی آب برداشت شده، باعث شده است که مبحث کارآمد پخش سیلاب و آبخوانداری دارای اهمیت ویژهای باشد از ویژگیهای اقلیمی مناطق خشک و نیمه خشک، کمبود بارندگی و تغییرات زمانی و مکانی شدت و مدت آنها است، این حالت در اکثر مواقع به وقوع سیلابهای شدیدی منجر میشود. بنابراین استفاده از منابع آب سیلاب میتواند بهعنوان راهکاری برای این مناطق باشد. ولی در زمان استفاده از آب رسوبات موجود در سیلابها موجب تغییر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک میشوند. در این تحقیق تأثیر پخش سیلاب بر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک پس از گذشت 15 سال از احداث آن در ایستگاه پخش سیلاب بررسی شد . ایستگاه پخش سیلاب میمند در 210 کیلومتری کرمان قرار گرفته و از 23 کانال پخش تشکیل شده است. با توجه به تعداد کانالهای پخشسیلاب نمونهبرداری خاک از سه قسمت منطقه پخش سیلاب (ابتدا، وسط و انتهای منطقه پخش سیلاب) هر منطقه یک کانال و هر کانال سه نمونه بهطور تصادفی از عمق صفر تا 30 سانتیمتری گرفته شد. تجزیه تحلیل و مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون دانکن انجام شد. تحلیل آماری دادهها بیانگر افزایش معنیدار درصد رس، سیلت، هدایت الکتریکی، ازت کل، فسفر و پتاسیم و کاهش معنیدار درصد شن و درصد اشباع میباشد. میزان اسیدیته در منطقه پخش سیلاب و شاهد تفاوت معنیداری نداشت.
آزمون دانکن,پخش سیلاب,میمند- شهر بابک,منطقه شاهد,ویژگیهای خاک
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_10646.html
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_10646_a720e4379ba069e4e121b316f9a66750.pdf
دانشگاه تبریز
هیدروژئولوژی
2588-3011
2588-4069
5
2
2020
12
21
طراحی نرمافزار Hydrogeochem برای بررسی ویژگیهای هیدروژئوشیمیایی و کیفیت آب
88
98
FA
مهدی
کرد
استادیار هیدروژئولوژی، دانشکده علوم، دانشگاه کردستان
kord_mehdi@yahoo.com
10.22034/hydro.2020.10645
ارزیابی گرافیکی یک بخش مهم در ارزیابیهای هیدروژئوشیمایی آبهای سطحی و زیرزمینی است که به وسیله آن ویژگیهای مهمی از آب مانند منشأ، کاربری، واکنشهای اصلی، تیپ، دستهبندی نمونهها و خیلی دیگر از مسایل آب مشخص میشود. دراغلب مواقع برای رسم نمودارهای کیفی از نرمافزاهای تجاری قفل شکسته استفاده میشود که با مشکلات زیادی از قبیل عدم دسترسی به تمام امکانات نرمافزار و حق کپیرایت مواجه هستند. هدف از این تحقیق، طراحی یک نرمافزار تخصصی برای ترسیم نمودارهای ارزیابی هیدروژئوشیمیایی آب است که فاقد مشکلات ذکر شده باشد. به این منظور با استفاده از برنامهنویسی در محیط ویژوال بیسیک 2008 نرمافزار هیدروژئوکم طراحی شد. این نرمافزار تحت ویندوز بوده و با انواع ویندوزها سازگار است و برای رسم برخی از پرکاربردترین نمودارهای هیدروژئوشیمیایی مانند پایپر، استیف، شولر، ویلکاکس و نمودار آزمایشگاه شوری ایالات متحده طراحی شده است. کار با آن بسیار ساده بوده و دارای عملکردی سریع است. ارزیابی همزمان 999 نمونه آب برای آن در نظر گرفته شده که می توانند به صورت گروهی و یا موردی پردازش شوند. پارامترهای کیفی ضروری برای بررسی اکثر نمودارهای کیفی، شامل عناصر اصلی کلسیم، منیزیم، سدیم و پتاسیم، کلر، سولفات، کربنات و بیکربنات هستند. علاوه بر آنها در برخی از نمودارها از پارامترهای pH و کل مواد جامد محلول نیز استفاده میشود. در مقایسه با نرمافزارهای این حیطه از آبشناسی، نرمافزاری بومی است که در آن سعی شده است تا علاوه بر کاربرپسند بودن، ابزارهای لازم برای بررسی کیفی آب در یک محیط ساده و در یک جا ارائه شود تا کاربر برای تهیه نمودارهای گوناگون ناچار به استفاده از چندین نرمافزار نباشد. در کنار تمام مزایا و قابلیتهای این نرمافزار، بزرگترین قابلیت آن، رسم نمودار دوروف بسط-یافته میباشد.
آب زیرزمینی,کیفیت آب,نرمافزار هیدروژئوشیمی,نمودار دوروف
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_10645.html
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_10645_6b7b1a14e827a7d5be4b1de465e9b88b.pdf
دانشگاه تبریز
هیدروژئولوژی
2588-3011
2588-4069
5
2
2020
12
21
بررسی نوسانات آب زیرزمینی تحت تاثیر تغییر اقلیم و بهبود روش آبیاری (مطالعه موردی: دشت اهر)
99
112
FA
مریم
محمدپور
استادیار گروه مهندسی آب، پژوهشکده مطالعات دریاچه ارومیه، دانشگاه ارومیه، ایران
m.mohammadpour@urmia.ac.ir
کامران
زینال زاده
دانشیار گروه مهندسی آب، د دانشکده کشاورزی، انشگاه ارومیه، ایران
k.zeinalzadeh@urmia.ac.ir
وحید
رضاوردی نژاد
دانشیار گروه مهندسی آب، د دانشکده کشاورزی، انشگاه ارومیه، ایران
v.verdinejad@urmia.ac.ir
بهزاد
حصاری
استادیار گروه مهندسی آب، د دانشکده کشاورزی، انشگاه ارومیه، ایران
b.hessari@urmia.ac.ir
10.22034/hydro.2020.11037
مدیریت منابع آب زیرزمینی از اساسیترین بحثهای مدیریت آب در سطح حوضههاست. در دهههای اخیر عوامل طبیعی و انسانی سبب ایجاد شرایط بحرانی در آبخوانهای کشور شده است. در تحقیق حاضر، اثرات توسعه سامانههای آبیاری تحتفشار بر منابع آب زیرزمینی دشت اهر در یک دوره 16 ساله با نرمافزار WEAP مورد بررسی قرار گرفت. پس از واسنجی و صحتسنجی، وضعیت موجود منطقه شبیهسازی شد، نتایج نشان داد توسعه سامانههای آبیاری تحتفشار تغییرات معنیداری در ذخیره آب دارد و سبب افت سطح آب زیرزمینی شده است. بهمنظور تحلیل شرایط و نشان دادن تاثیر تغییرات در شرایط مختلف و پیشبینی برای آینده با استفاده از مدلهای گردش عمومی جو 3CGCM و 3HadCM تحت سناریوهای انتشار A2، A1B و B1 مدل توسعه داده شد. نتایج نشان داد؛ حجم آبخوان در شرایط عدم توسعه آبیاری تحتفشار در منطقه، بطور متوسط سالانه بهمیزان 25% افزایش مییابد. در صورتی که در منطقه آبیاری تحتفشار توسعه پیدا نمیکرد، رواناب سطحی و جریان بازگشتی کشاورزی در حوضه بیشتر از مقدار معادل آن در شرایط آبیاری تحتفشار میشد. همچنین اعمال سناریوهای اقلیمی برای آینده نشان داد با ادامه شرایط کنونی در آینده، متوسط سالانه بلند حجم آبخوان بهمیزان 33% کاهش خواهد یافت؛ با توجه به کم آب بودن منطقه، منابع آبی آن شرایط خوبی را در آینده تجربه نخواهد کرد. بنابراین سامانههای آبیاری تحتفشار نهتنها باعث صرفهجویی در مصرف آب نشده، بلکه منجر به تخریب آبخوان زیرزمینی نیز میشود. نتایج این مطالعه بر لزوم مطالعات مدیریت حوضههای آبریز جهت اتخاذ استراتژیهای صحیح مدیریتی، بخصوص در مناطق بحرانزده تاکید دارد
آبیاری تحتفشار,تراز آب زیرزمینی,دشت اهر,مدلهای گردش عمومی جو,مدل WEAP
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_11037.html
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_11037_d482ac9a2ee9076e762b31dd9c7f38a5.pdf
دانشگاه تبریز
هیدروژئولوژی
2588-3011
2588-4069
5
2
2020
12
21
پتانسیلیابی میزان کارستی شدن چشمهها از منظر هیدروژئوشیمیایی در محدوده مطالعاتی هشتگرد
113
126
FA
مهسا
جمعدار
دانشجوی کارشناسی ارشد منابع آب، گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران ایران
mahsajamdar69@gmail.com
مهدی
سرائی تبریزی
0000-0002-4903-9307
استادیار گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
mahdisarai@yahoo.com
حسین
یوسفی
دانشکده علوم و فنون نوین، دانشگاه تهران
hosseinyousefi@ut.ac.ir
10.22034/hydro.2020.10599
ویژگیهای ساختاری و لیتولوژیکی در محدوده مطالعاتی هشتگرد شرایط مناسبی را برای شکلگیری پدیدههای کارستی در منطقه فراهم آورده است. بالا بودن تقریبی سطح آب زیرزمینی در ناحیه، نشانهای برای عدم گسترش کارست در عمق است. اشکال ژئومورفولوژی کارست همچون غار، فروچاله و پونر مشاهده نمیشود. تنها پدیدههای کارستی مشاهده شده در منطقه کارنها، چشمههای کارستی و حفرات انحلالی میباشند. این تحقیق با هدف مطالعه هیدروژئوشیمیایی چشمهها با تأکید بر جنس سازند انجام شد. بدین منظور، 5 نمونهی آب از چشمههای دائمی منطقه در دوره کمآبی (مهر ماه 1397) جمعآوری و تجزیه شیمیایی شد. نتایج حاصل از هیدروژئوشیمی چشمههای کارستی و XRF موجود در منطقه نشان داد که آبهای کارستی در یک سیستم شدیداً توسعه یافته جریان دارند. میانگین نسبت یون کلسیم به منیزیم چشمههای منتخب برابر29/2 میباشد. بنابراین، جنس سفرهی آب زیرزمینی در حوزهی آبخیز چشمههای مورد مطالعه عمدتاً آهکی است. میزان شاخص اشباع دولومیت در چشمههای ولیان درویش چشمه ( 2)، ورده ( 4)، و یمانجلیق ( 5) منفی است که شرایط تحت اشباع را نشان می دهد و منعکس کنند ة تراکم بیشتر شکستگی سطحی و زیرسطحی و همچنین نشان دهندهی نوع جریان مجرایی - انتشاری در مسیر جریان آب این چشمهها است. شیمی آبهای زیرزمینی در سنگهای کربناته تابع انحلال کلسیت و دولومیت بود. بالاتربودن دمای آب در چشمهی نمک آلان در قابلیت اشباع دولومیت در سازند دالان تأثیر گذاشته است . نتایج تحلیل عاملی نشان داد که مهمترین عامل به انحلال کربنات و پس از آن به میزان منیزیم و هدایت الکتریکی بستگی دارد، که بیشترین تأثیر را روی میزان انحلال گذاشته است. بنابراین، میزان انحلال به سرعت جریان و نوع جریان (آشفته و یا خطی)، که کنترل کننده ضخامت لایه مرزی است، وابسته است.
چشمههای کارستی,سازند,کیفیت آب,هیدروژئوشیمیایی,تحلیل عاملی
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_10599.html
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_10599_89b92ffe666fbac657c56daa274c1e2b.pdf
دانشگاه تبریز
هیدروژئولوژی
2588-3011
2588-4069
5
2
2020
12
21
شناسایی زونهای تراوا در محدوده معدن مس درهزار سیرجان با استفاده از تحلیل سری زمانی بارش و سطح آب زیرزمینی
127
141
FA
سپیده
مالی
دانشجوی دکتری آب شناسی دانشگاه صنعتی شاهرود
sepidehmali@shahroodut.ac.ir
هادی
جعفری
0000-0003-2063-7650
عضو هییت علمی دانشکده علوم زمین دانشگاه صنعتی شاهرود
hmjafary@yahoo.com
رضا
جهانشاهی
عضو هیأت علمی گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه سیستان و بلوچستان
jahanshahireza@science.usb.ac.ir
10.22034/hydro.2020.11036
معدن مس درهزار در فاصلهی 50 کیلومتری شمالغرب شهر سیرجان در استان کرمان قرار دارد. در این تحقیق تحلیل سری زمانی بارش و سطح ایستابی در چاههای مشاهدهای انجام شده است. به دلیل عدم پمپاژ آب زیرزمینی در معدن، تغییرات سطح ایستابی تنها تحث تاثیر نوسانات بارش و رودخانه دایمی منطقه است. در سریهای زمانی سطح ایستابی محدودهی معدن طی دوره زمانی 97-1394 روندهای خطی نزولی یا کاهشی دیده میشوند. همچنین مؤلفهی فصلی با دوره تناوب 12 ماهه در سریهای زمانی بارش و سطح ایستابی مشاهده میشود که ناشی از تغییرات سالیانه شرایط اقلیمی است. تأخیر زمانی بین اثر بارش بر سطح ایستابی عمدتاً بین 1 تا 2 ماه متغیر میباشد و این تأخیر زمانی در محدودهی جنوب شرقی پیت تا یک سال افزایش یافته است و احتمالاً زونی با تراوایی کم در این قسمت وجود دارد. تاخیر زمانی پاسخ سطح ایستابی در چاههای مشاهدهای نسبت به تغییرات مکانی بار هیدرولیکی در مقابل طول فاصله مکانی بین چاهها نشان میدهد همبستگی قوی بین آنها وجود ندارد. در واقع پاسخ سطح ایستابی به تغییرات بار هیدرولیکی در آبخوان سنگی منطقه، چندان وابسته به طول فاصله بین چاههای مشاهدهای نیست و احتمالا ارتباط هیدرولیکی از طریق زونهای با تراوایی بالا انجام میشود. همچنین تعداد تأخیرهای زمانی کمتر از 1 ماه در هر چاه، در مقابل متوسط تأخیر زمانی نشان میدهد در شمال و جنوب پیت، کمترین تأخیر زمانی در پاسخ به تغییرات سطح ایستابی و بیشترین تعداد تأخیر زمانی کمتر از 30 روز مشاهده میشود. بنابراین زونهای با تراوایی بالا احتمالا در قسمت شمال و جنوب پیت قرار دارند و مکانهای مناسب جهت حفر چاه های زهکشی تشخیص داده شد. درنهایت بر مبنای مدل سه بعدی لیتولوژی، زون تراوای حاصل از هوازدگی در ارتفاع 2500 تا 2600 متر بالاتر از سطح دریا، منطبق با ارتفاع سطوح تراوش، در منطقه گسترش یافته است.
آب زیرزمینی,آنالیز سری زمانی,تأخیر زمانی,سطح ایستابی
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_11036.html
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_11036_5677e4e7720d48bffa2c6ba6b22eb124.pdf
دانشگاه تبریز
هیدروژئولوژی
2588-3011
2588-4069
5
2
2020
12
21
مکانیابی پتانسیل آب های زیرزمینی تجدیدشونده آبخوان های غرب دریاچه ارومیه با تحلیل AHP و تکنیک فازی فضایی
142
153
FA
سعید
مقدم
دانشجوی دکتری منابع آب، گروه مهندسی آب، دانشگاه ارومیه، ایران.
moghaddam202@yahoo.com
حجت
احمدی
دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، انشگاه ارومیه، ایران.
h.ahmadi@urmia.ac.ir
کامران
زینال زاده
دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی،د انشگاه ارومیه، ایران.
k.zeinalzadeh@urmia.ac.ir
بهزاد
حصاری
استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران.
b.hessari@urmia.ac.ir
10.22034/hydro.2020.11035
منابع آب زیرزمینی به دلیل ضریب اطمینان بالاتر و نوسانات کمتر بهعنوان یک گزینههای مطمئن از دیرباز مورد استفاده انسان بوده و در طی دهههای اخیر در اثر برداشت بیش از تغذیه، با کاهش کمی و کیفی روبرو شده است. در این تحقیق پتانسیلیابی منابع آب زیرزمینی در آبخوان های محدوده مطالعاتی غرب دریاچه ارومیه با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و مدل ترکیبی منطق فازی-تحلیل سلسله مراتبی انجام شد. دریاچه ارومیه واقع در شمال غرب ایران، بزرگترین دریاچههای شور جهان و بزرگترین دریاچه در خاورمیانه میباشد که نقش تغذیهکننده و تغذیه شونده از منابع آبهای زیرزمینی اطراف آن را ایفا میکند. کاهش تراز آب در آن میتواند باعث افت منابع آبهای زیرزمینی نیز شود و بالعکس برداشت بیرویه از آبهای زیرزمینی نیز با تأثیر متقابل بر دریاچه کاهش تراز آب آن را تشدید خواهد کرد. از اینرو میبایست با مدیریت برداشت از آبهای زیرزمینی و شناسایی مناطق حساس آبخوانهای این حوضه و شناسایی مناطق قابلبرداشت اثر متقابل منفی میان دریاچه و منابع آبهای زیرزمینی اطراف آن را تا حد امکان کاهش داد. ابتدا لایههای مؤثر در پتانسیلیابی آب زیرزمینی (لایه ارتفاع، شیب، کاربری اراضی، فاصله از رودخانه، تراکم رودخانه، زمینشناسی، بارش، تبخیر و سطح آب زیرزمینی) در محیط ArcGIS10.2 تهیه گردید. نتایج مطالعه نشان داد که در مدل تحلیل سلسله مراتبی و مدل ترکیبی منطق فازی به ترتیب حدود 9/18 درصد و 33/25 درصد از سطح منطقه دارای پتانسیل بالایی بوده و مناسب حفر چاه میباشند. در نهایت برای تعیین صحت نقشههای نهایی از منحنی ROC استفاده گردید که میزان دقت نقشههای نهایی تهیه شده با روش تحلیل سلسله مراتبی و منطق فازی- تحلیل سلسله مراتبی به ترتیب 775/0 و 812/0 بوده و روش منطق فازی-تحلیل سلسله مراتبی نسبت به روش تحلیل سلسله مراتبی دارای عملکرد بهتری در پتانسیلیابی آب زیرزمینی بود.
آبخوان,پتانسیل آب زیرزمینی,تحلیل سلسله مراتبی,دریاچه ارومیه,منطق فازی
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_11035.html
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_11035_851fed08a22efdd54ba521722345fb2b.pdf
دانشگاه تبریز
هیدروژئولوژی
2588-3011
2588-4069
5
2
2020
12
21
ارزیابی وضعیت هیدروژئولوژیکی سایت هیپ لیچینگ معدن مس سونگون (آذربایجان شرقی) و تحلیل پتانسیل آلودگی زیستمحیطی
154
174
FA
وهاب
امیری
0000-0001-9734-9812
استادیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه یزد، یزد
vahab.amiri@gmail.com
10.22034/hydro.2020.11067
رهاسازی سیالات سمی از سایت هیپ لیچینگ به محیط زیست میتواند سلامت اکوسیستم و جمعیتهای انسانی اطراف آن را تحت تأثیر قرار دهد. شناخت شرایط هیدروژئولوژیکی مبتنی بر رفتار هیدروژئوشیمیایی منابع آبی در ساختگاه سایت هیپ لیچینگ معدن مس سونگون به عنوان مهمترین اقدامی که باید در پیشگیری از مشکلات زیستمحیطی محتمل انجام شود؛ راه را برای توسعه پایدار در محل این معدن هموار میسازد. در این مطالعه سعی شده است از بازدیدهای صحرایی، نمونهبرداری از منابع آب زیرزمینی، مطالعات ژئوفیزیکی، مطالعات ژئوتکنیکی و مدلسازی معکوس ژئوشیمیایی برای تحلیل وضعیت هیدروژئولوژیکی منطقه استفاده شود. وجود شبکه درز و شکافها و توسعه آنها تا اعماق زیاد نشان میدهد که برخی مسیرهای ترجیحی عمیق را میتوان برای جریان آب در این منطقه در نظر گرفت. هدایت آب از شبکه درز و شکافدار به مناطقی با شکستگی بیشتر ناشی از گسلخوردگی و در کنار آن تمایل گرادیان هیدرولیکی و همچنین وضعیت توپوگرافی منطقه به سمت مناطق جنوبی موجب شده است که سطح ترشدگی وسیعی در این محدوده مشاهده شود. با توجه به تحلیل شرایط هیدروژئولوژیکی منطقه، به نظر میرسد که پتانسیل تشکیلات و ساختارهای زمینشناسی منطقه و همچنین شبکه درز و شکافی موجود در این محدوده توان انتقال و ذخیرهسازی بالای آب را ندارد. از طرفی دیگر نیز باید عنوان داشت که توان هیدرولوژیکی و اقلیمی منطقه در تأمین حجم قابل توجهی آب را ندارد و همین امر مانع تشکیل منابع آب زیرزمینی و یا به تعبیری آبخوان در این منطقه شده است. بنابراین، پتانسیل ایجاد مشکلات زیستمحیطی در این سایت به دلیل نشت از لاینر سایت هیپ لیچینگ و همچنین آلودگی در وسعت نگران کننده وجود نخواهد داشت. با این وجود، ایجاد و توسعه تأسیساتی برای زهکشی آبهای تجمع یافته در سطح و نزدیک سطح زمین میتواند میزان ریسک ایجاد مشکلات زیست محیطی را به کمترین مقدار برساند.
معدن مس سونگون,هیپ لیچینگ,هیدروژئولوژی,مدلسازی معکوس ژئوشیمیایی
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_11067.html
https://hydro.tabrizu.ac.ir/article_11067_ab17b36573b913c11e2767567d976b12.pdf