هیدروژئوشیمی و پایش کیفی تالاب کارستی- گچی برم‌شور در استان خوزستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود

2 استادیار زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود

چکیده

     تالاب دائمی برم­شور در استان خوزستان در مجاورت سازند تبخیری گچساران به صورت یک حوضه آبگیر بسته تشکیل شده­ است. هدف از این پژوهش، پایش کیفی و ارزیابی هیدروژئوشیمی تالاب طی دو دوره­ آماری فروردین و شهریور می‌باشد. به منظور انجام تحقیق نمونه­هایی از آبراهه ورودی سازند گچساران، سطح تالاب و عمق­های مختلف (1 تا 3 متر) به منظور ارزیابی غلظت عناصر اصلی و فلزات سنگین طی دو دوره آماری برداشت شد. تغییرات هدایت الکتریکی نمونه­های آبراهه ورودی به تالاب از s/cmµ920 در بالاترین نقطه آبراهه تاs/cmµ 1530 ورودی تالاب متغیر می‌باشد که این مقدار به حداکثرs/cmµ4290 در شهریور افزایش می­یابد. تیپ آب همه نمونه‌های سطحی، عمق و آبراهه ورودی در هر دو دوره آماری سولفاته کلسیک می‌باشد که حاصل انحلال ژیپس در اطراف تالاب و تبخیر شدید در منطقه است. همبستگی خوبی بین شاخص اشباع کلسیت، دولومیت و ژیپس در مقابل آنیون سولفات در دوره آماری فروردین­ماه وجود دارد درحالی­که در مقابل و در دوره آماری شهریور ماه بین شاخص­های اشباع و آنیون سولفات همبستگی پایینی وجود دارد که نشان می‌دهد علاوه بر انحلال ژیپس، تبخیر نیز در تغییرات شاخص اشباع این کانی­ها اثرگذار است. مهم‌ترین فرآیند مؤثر در ترکیب شیمیایی آب تالاب در اکثر نمونه‌ها بر اساس نمودار گیبس، واکنش متقابل آب و سنگ است. مقدار غلظت فلزات سنگین تالاب در 6 نقطه اندازه‌گیری به صورتZn>Pb>Fe>As  می­باشد. غلظت عناصر Pb،As ،Zn  در تمام نمونه‌ها در مقایسه با استاندارد WHO بیشتر اما در مقایسه با حد مجاز استاندارد FAO مناسب می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Hydrogeochemistry and Quality Monitoring of the Gypsum- Karst Barm-e- Shour Pond in the Khuzestan Province

نویسندگان [English]

  • farzad akbari 1
  • rahim bagheri 2
  • Arash Nadri 2
1 Shahroud University of Technology
2 Shahrood University of Technology
چکیده [English]

The Barme-e-Shoor permanent pond has formed on the Gachsaran evaporative formation in a closed water catchment area with standing water body during the whole year. The purpose of this study is to assess the pond water hydrogeochemical and quality properties during the months of March and August 2015. The water samples were taken starting from the main stream path on the Gachsaran Formation to its entrance point to the pond, and different locations and depths (1-3 m) inside the pond area to evaluate the concentration of the major elements and heavy metals during the two periods. The electrical conductivity (EC) of the water changes considerably from the value of 920 µs/cm in the farthest point on the stream, to the value of 2030 µs/cm at the stream entrance point to the pond, increasing to the maximum value of 4290 µs/cm inside the pond in September 2015. The water type of the all surface, deep and inlet water samples in the both periods is the calcium sulfate due to the dissolution of gypsum along the stream path, inside the pond and also severe evaporation in the region.There is a good correlation between calcite, dolomite and gypsum saturation indexes versus sulfate concentration during the March, while in contrast and in the September, there is a low correlation between saturation Indices and sulfate concentration, which conforms again the evaporation effects on the pond water hydrochemistry during the high temperature season. The Gibbs diagram showed that the water-rock interaction in the pond and stream path is the main hydrochemical process affecting the water body. The heavy metals concentration abundance relation in the pond is Zn> Pb> Fe> As at 6 sampling locations.The Zn, As, Pb concentration of the whole samples are above the WHO standard ranges but lower than the ranges of FAO standards.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Barme Shour
  • Hydrogeochemistery
  • Gachsaran
اکبری، ف.،1395. مطالعه هیدروژئولوژی و هیدروژئوشیمی تالاب برم شور در مجاورت سازند گچساران در استان خوزستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود،ص 176.
اسماعیلی، م.،1392. پایش کیفی و ارزیابی زیست محیطی تالاب میانگران در استان خوزستان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی، گروه علوم زمین، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، ص 109.
حسن‌زاده، ب.، عباس نژاد، الف. 1396. فرآیندهای هیدروژئوشیمیایی مؤثر بر کیفیت منابع آب زیرزمینی بخش میانی دشت نوق )غرب استان کرمان(.مجله هیدروژئولوژی. سال سوم. شماره2. ص 67-51.
 صادقی اقدم، ف.، ندیری، ع.، اصغری مقدم، الف.، نجیب، م.،1392. بررسی هیدروژئوشیمی آب زیرزمینی دشت آذرشهر. اولین همایش ملی تأثیر پسروی دریاچه ارومیه بر منابع خاک و آب، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی، تبریز.
    نفر، ر.، زمانی؛ ع.، پری زنگنه،ع.، شکرزاده، م.،1396. بررسی غلظت برخی فلزهای سنگین در آب تالاب‌های بین‌المللی آلاگل، آلماگل و آجی گل در استان گلستان. چهارمین کنفرانس بین‌المللی برنامه‌ریزی و مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران، تهران.  
هادی­پور هفشجانی، ز.، ناصری، ح.، علیجانی، ف.، 1395. فرایندهای هیدروژئوشیمی آبخوان کوهدشت. مجله هیدروژئولوژی. سال سوم. شماره1. ص 44-31.                                                                                                                                   
Aghdam, J. A., Zare, M., Capaccioni, B., Raeisi, E., Forti, P., 2012. The Karun River waters in the Ambal ridge regionZagros mountain Range southwestern Iran, mixingcalculation and hydrogeological implications. Journal of Carbonates Evaporites. 27:251–267.
Cheol Kwon, J.,  Léopold E. N. Jung M.C. Emmanuel E.G. Israël M.L. and Kim, K.H., 2012. Impact assessment of heavy metal pollution in the Municipal lake water, Yaounde, Cameroon. Journal of Geosciences. 16:193−202.
Chandra, R., Nishadh K.A., Azeez P.A., 2010. Monitoring water quality of Coimbatorewetlands, Tamil Nadu, India. Journal of Environmental Monitoring and Assessment. 169: 671–676.
Chuai, X., Chen X., Yang L., Zeng J., Miao A., Zhao H., 2012. Effects of climatic changes and anthropogenic activities on Lake Eutrophication in different Ecoregions. International Journal of Environmental Science and Technology. 18: 1212-1222.
  Cooper, A.H., Farrant, A.R., Price, S.j., 2010. The Use OF karst Geomorphology for Planning, Hazard avoidance and Development in Great Britain. Journal of Geomorphology. 134 (1-2):118-131.
Freeze, R.A., cherry, j. A., 1979. Groundwater, Prentice hall, Englewood Cliffs, NJ.
Gunay, G., 2001. Gypsum karst, sivas, Turkey. Journal of Enviromental Geology. 42: 387-398.
Hounslow, A. W., 1995. Water Quality Data: Analysis and Interpetation. CRC-Press, 1st edition. 416 P.
Jafari, H., Bagheri, R., Forghani, G., Esmaeili, M., 2015. The Consequences of  Disposing Wastewater in an endorheic Wetland in Southwest Iran. Journal of Environmental Monitoring and Assessment. 187: 357-368.
Joshi, D.M., Kumar, A., Agrawal, N., 2009. Assessment of the irrigation water quality of river Ganga in Haridwar district india. Journal of chemistry. 2(2): 285-292.
Mazor, E., 2004. Applied chemical and Isotopic Ground water hydrology. Third Edition John Wiley, New York.
  Obiefuna, G., D.M., Orazulike, 2010. Assessment of Groundwater quality of Yola area for irrigation purpouses. j. Nigerian Asocial. Journal of Hydrogeology. 2- (1): 32-52.
Obifuna, G., and  Shariff, A., 2010. Assessment of Shallow Ground water Quality of Pindiga Gombe Area, Yola Area, NE, Nigeria for Irrigation and Domestic  Purposes . Research  Journal of Environmental and Earth science. 212: 432-449.
Schmidt, S.G., 2013. Quantification of long – term Wastwater impacts on karst groundwater.Journal of Hydrogeology. 12: 1431-1447.