اثر نوسانات اقلیمی بر وضعیت کمی و کیفی چشمه‌ی کارستی بی‌بی‌تلخون، شهرستان اندیکا خوزستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی دانشگاه شهید چمران اهواز

2 استاد گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز

3 عضو هیئت علمی گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز

4 دکتری آب‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

 چشمه‌‌های کارستی به لحاظ نقشی که از دیرباز در تأمین آب شرب و کشاورزی داشته‌اند، از اهمیت فراوانی برخوردارند. به علت ویژگی‌‌های پهنه‌‌های کارستی، چشمه‌‌های کارستی به نوسانات اقلیمی از جمله ترسالی‌‌ها و خشک‌سالی‌ها واکنش نشان می‌‌دهند. از این‌رو شناخت این تغییرات در دوره‌‌های ترسالی و خشک‌سالی نقش مهمی در برنامه‌‌ریزی و بهره‌‌برداری بهینه از این منابع دارد. در این پژوهش با استفاده از داده‌‌های دوره‌‌ی آماری (1393-1383)، شاخص‌‌های خشکی (SPI) و (SDI) و (GRI) محاسبه گردیده و به مقایسه این سه شاخص پرداخته شده است. در ادامه با استفاده از این شاخص‌‌‌‌ها سال 1385-1384 به‌عنوان ترسالی و سال 1391-1390 به‌عنوان خشک‌سالی و سال 1393-1392 به‌عنوان سال نرمال انتخاب گردید. میزان دبی چشمه و بارش در این سه سال با میانگین 10ساله مقایسه و میزان تأثیرپذیری چشمه از ترسالی و خشک‌سالی مشخص گردید. نتایج نشان می‌‌دهد که دبی سال 85-84 به ترتیب نسبت به میانگین 10 ساله و سال نرمال 93-92، به ترتیب  61% و 54% افزایش داشته است. همچنین میزان دبی سال 91-90  نسبت به میانگین 10 ساله و سال نرمال 93-92، به ترتیب 46% و 49% کاهش یافته است، که این امر حاکی از تأثیر‌‌پذیری چشمه‌‌ی بی‌‌بی‌‌تلخون از وقوع نوسانات بارشیمی‌‌باشد. طبق نتایج میزان EC و TH در خشک‌سالی‌ها بیشتر و در ترسالی‌‌ها کمتر از میزان میانگین ده ساله است. در سال‌‌های نرمال نیز این مقادیر به میانگین ده ساله نزدیک هستند. بنابراین، کیفیت آب چشمه‌‌ نسبت به رخدادهای خشک‌سالی و ترسالی واکنش نشان داده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Climate Changes Effects on Quantity and Quality Conditions of the Bibitalkhone Karstic Spring, Lali Khuzestan

نویسندگان [English]

  • Hadis Zareii 1
  • Nasroallah Kalantari 2
  • Arash Nadri 3
1 Martyr Chamran University graduate student hydrogeology
2 Faculty Member, Faculty of Earth Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran
3 Faculty Member, Faculty of Earth Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran
4 PhD. Candidate, hydrogeology, Faculty of Earth Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran
چکیده [English]

From the past to the present the karstic springs have been taken into account to supply water demands for drinking as well as irrigation, but due to the karstic area characteristics, springs discharges in such horizons are generally impressed by climatic conditions (drought and wet periods), Therefore, recognition of these periods is significant for planning and optimal utilization of water resources. In this study standard precipitation index (SPI), stream flow drought index (SDI) and groundwater resource index (GRI) were computed and compared for a statistical period of 2004 to 2015. The results suggested 2005-2006 as wet, 2013-2014 as drought, and 2015-2016 as a normal years. In order to recognize the effect of the wet and dry periods on spring discharge, the spring discharges and rainfall amounts in these three periods were compared with the average values of these two parameters in the 10 years statistical period.  The results indicated that spring discharge in 1384-1385 increased 61% and 54% respectively as compared to the average and normal years. On the contrary, the discharge rate in 2015-2016 decreased 46% and 49% respectively as compared with those of the average and normal years. Therefore, it could be concluded that the Bibitalkhone spring was impressed by precipitation changes in the past. According to water chemistry analysis the EC and TH of the spring water were more than the average in drought period but less than the wet period. The value of these hydrochemical parameters in normal years were close to the average values of ten years. The data also depicted that the chemical quality of spring water was affected by drought and wet periods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water Chemistry
  • Bibitalkhone Spring
  • Cimate Fluctuation
  • Drought Indexes